پیشگیری و درمان سرقت

علل و انگیزه های سرقت، زمینه های مختلفی چون: محرومیت های عاطفی، روانی، ‌مادی، ‌معنوی و نابسامانی های اجتماعی و خانوادگی و معاشرت با دوستان ناباب هستند. اگر خانواده زیربنای تربیت کودک را از همان آغاز تولد درست بنا نکند، ‌چه بسا اصلاح بعدی رفتار او با مشکلات فراوان همراه خواهد شد. بر همین اساس می توان راه های زیر را برای کاهش میزان سرقت پیشنهاد کرد:

1. مراقبت خانواده ها نسبت به انتخاب دوست توسط فرزندان:

کنترل و مراقبت پدر و مادر در مورد دوستان ناباب و به طور کلی دوستان فرزندان یک ضرورت است، زیرا عدم توجه پدر و مادر به چنین مسائلی، به صورت مکرر از سوی سارقان عنوان شده است.

2. فراهم ساختن زمینه اشتغال:

نظام آموزش و پرورش باید طوری طراحی شود که نوجوانان و جوانان را با کار و فعالیت های اجتماعی آشنا سازد و این آشنایی وسیله ای باشد برای تأمین معاش و کسب درآمد؛ به ویژه برای آنانی که از بنیه مالی کمتری برخوردارند. زیرا چنان چه نوجوانان احساس استقلال مالی کنند و عزت نفس خود را حفظ شده ببینند، به تعدیل و کنترل رفتارهای خود دست خواهند زد.

3. تغییر محیط نابهنجار:

تغییر محیط اجتماعی نیز می تواند در تربیت بزهکاران مؤثر باشد؛ زیرا شرایط مساعد و محیط خانوادگی و تربیتی مناسب برای تحول و پیشرفت او از اهمیت به سزایی برخوردار است. برای بزهکار باید شرایطی فراهم شود که احساس تنهایی و بی کسی نکند و عشق به زندگی و نیاز به دوست داشتن و دوست داشته شدن در او تقویت شود.

4. اجرای برنامه های پیشگیرانه:

ترجیح دادن پیشگیری بر درمان به منظور حذف زمینه های مساعد برای ابتلای افراد به آسیب های اجتماعی از اهمیت فراوانی برخوردار است. برای دست یافتن به جامعه ای سالم، ‌باید پیشگیری را بر درمان ارجحیت داد، زیرا با اجرای برنامه های پیشگیرانه و با صرف هزینه کم تر می توان افراد را زیر پوشش قرار داد. در حالی که برنامه های بازپروری و درمان به دلیل نیاز به انواع تخصص ها و اماکن ویژه نگهداری، هزینه بسیار بالایی را می طلبد، به علاوه پوشش آن متوجه عده کمی از افراد جامعه می شود.

5. جلوگیری از مهاجرت های بی رویه به شهرها:

مبارزه مداوم با رشد بی رویه مشاغل کاذب نیز بسیار مؤثر است؛ چون به این وسیله از سیل مهاجرت روستاییان به شهرها جلوگیری می شود. دیده شده است که مشاغل کاذبی چون: کوپن فروشی و نوار فروشی مجرایی برای فریب دادن و آلوده کردن جوانان بی گناهی است که به امید رفاه نسبی عازم شهرهای بزرگ می شوند.

6. ارتقای فرهنگ:

آموزش اجتماعی و تربیتی به خانواده ها برای بالا بردن سطح فرهنگ خانواده، پرورش احساس مسئولیت والدین در قبال فرزندان، ‌تأسیس مؤسسات آموزشی مناسب به منظور تعلیم حرفه و فن و ایجاد کانون های رفاهی و تفریحی مناسب به وسیله دولت یا بخش خصوصی از جمله اقدامات مفید دیگر است.

7. تقویت ایمان مذهبی:

آموزش اعتقادی و پرورش باورهای مذهبی در افراد برای استحکام مبانی ایمانی در خانواده ها ضروری است، ‌زیرا پرورش اعتقادات و آموزش اصول مذهبی موجب جلوگیری از ارتکاب اعمال خلاف به ویژه سرقت می شود.

8. فقر زدایی:

هیچ جامعه ای نمی تواند ادعا کند که بدون فقر زدایی و بدون ناکامی زدایی قادر خواهد بود ریشه سرقت را ریشه کن کند (ستوده، 1386: 166-168). با توجه به اوضاع نابسامانی که در اثر فقر در زندگی به وجود می آید، یکی از ساده ترین راه ها برای جلوگیری از سرقت، ‌اقداماتی است که در بهبود اوضاع اقتصادی فرد تأثیر داشته باشد (نوابی نژاد، ‌1383: 244).

9. خودداری از تحقیر و برچسب زدن:

احترام، ابراز محبت و علاقه و پرهیز از تنبیه، ‌تحقیر، تبعیض و سرزنش کودکان و نوجوانان از مهم ترین اقدامات پیشگیرانه از سرقت محسوب می شود. ضمناً از کاربرد القابی هم چون: دزد، دست کج و از این قبیل عبارات به کودکان و نوجوانانی که مرتکب سرقت می شوند به خصوص افرادی که دچار وسواس دزدی هستند باید جداً پرهیز کرد(شامبیاتی: 1385: 144).

10. تقویت همه جانبه پلیس:

توجه به مسایلی هم چون: معیشت پرسنل، ‌ایجاد انگیزش، ایجاد زمینه آموزش، ایجاد تعامل با ارگان ها، بازدیدهای تخصصی، نظارت بر نحوه عملکرد پرسنل و یگانها، تخصیص خودروها، ‌تجهیزات لازم، نیروی کافی و دیگر عواملی که در مباحث علل انتظامی قرار می گیرد می تواند در جهت پیشگیری از سرقت و ایجاد امنیت عمومی نقش بسیار مؤثری ایفا کند (قهرمانی، و کوه آرا، 1385: 166).

11. حمایت از سارقان پس از آزادی:

منظور فراهم کردن شرایط مناسب برای کسانی است که از زندان آزاد شده اند تا از این راه بتوانند به سرعت جذب جامعه شوند و پیوند محکمی با دیگران برقرار کنند و از این طریق احتمال بازگشت مجدد آنان به جرم کاسته شود. متأسفانه این همان چیزی است که در جامعه ما به کلی نادیده گرفته می شود. طوری که فرد آزاد شده از زندان به عنوان یک مطرود اجتماعی نگریسته می شود افراد جامعه نسبت به وی دید منفی دارند و حاضر نیستند که او را به عنوان یک شهروند سالم بپذیرند. به همین دلیل است که اکثر مجرمان آزاد شده از زندان بعد از مدتی به ارتکاب مجدد جرایم روی می آورند و این عمل آنان در واقع واکنشی به رفتار اجتماع است.

12. کنترل و پیشگیری از اعتیاد:

لازم است که در راستای کاهش اعتیاد سیاست مناسبی اتخاذ شود تا از طریق کاهش میزان اعتیاد در بین جوانان، ‌از میزان سرقت نیز کاسته شود. از آن جایی که اکثر معتادان برای تهیه مواد مخدر مورد نیاز خود به پول احتیاج دارند و فاقد منبع درآمد هستند؛ لذا برای تهیه مواد مخدر مورد نیاز خود به سرقت اموال دیگران دست می زنند(بیات، 1387: 77و 78).

13. تقویت مراکز فرهنگی و تفریحی سالم:

ایجاد مراکز آموزشی، ورزشی، تفریحی، مشاوره ای و همکاری رسانه های گروهی برای جذب و شرکت افراد در سنین مختلف به ویژه نوجوانی و جوانی تا حد زیادی در جلوگیری از گرایش آن ها به دزدی و بزهکاری های دیگر مؤثر است.

14. عدم اعتراف گرفتن:

روان شناسان، گرفتن اعتراف از کودکان، نوجوانان و جوانانی که مرتکب دزدی شده اند را جایز نمی شمارند و حتی با بررسی بدنی و گشتن جیب و وسایل آن ها نیز به شدت مخالف هستند. زیرا بردن آبروی آنان و تهمت زدن امری غیر عاقلانه و غیر منطقی است. با استفاده از ابزارها و روش های نادرست، ‌علاوه بر این که علت اصلی ریشه یابی نمی شود، آن ها به دورغ گویی نیز گرایش پیدا می کنند (اکبری، 1385: 142-140).
منبع مقاله: کاوه، محمد، (1353) آسیب شناسی بیماری های اجتماعی، تهران: جامعه شناسان، چاپ اول.